Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ

Ο πυρήνας του μύθου της «Μεταμόρφωσης» είναι τόσο απλός όσο και ασύλληπτος: ο Γκρέγκορ Σάμσα, ένας συνηθισμένος άνθρωπος, ξυπνάει ένα πρωί μεταμορφωμένος σε έντομο. Με αυτή τη βάση και μέσα από τα μάτια του ήρωα-εντόμου, ο Κάφκα στήνει μια καθαρά ρεαλιστική ιστορία, ένα απολύτως πιστευτό ψυχολογικό πείραμα, που υπογραμμίζεται από πλήθος οδυνηρά εύστοχων λεπτομερειών στην περιγραφή προσώπων και πραγμάτων. Αριστοτεχνικά ο Κάφκα όχι μόνο ξετυλίγει τις αγωνίες, τις ενοχές και την αλλοτρίωση του σύγχρονου ανθρώπου, αλλά φτάνει και να μεταφράσει αυτή την άχαρη και ανούσια ύπαρξη σε ύλη, σε σωματική υπόσταση.

Η Μεταμόρφωση ξεκινάει με την ανεπίδεκτη αμφιβολίας επισήμανση ότι ο Gregor Samsa έχει μετατραπεί σε ένα ανθρώπινου μεγέθους σκαθάρι. Δεν αποδίδεται σε κάτι αυτή η μεταβολή, αν και ο ίδιος ο Samsa, όσο ακόμα έχει διάθεση να σκεφτεί αυτό το ζήτημα, την αντιμετωπίζει ως απότοκο της κουραστικής και αδιέξοδης ζωής του ως πλασιέ, μια ζωή την οποία άλλωστε οφείλει στα χρέη της οικογένειάς του, που είχε αναλάβει για λογαριασμό τους να αποπληρώσει. Στο τέλος αφανίζεται εκείνος αντί για το χρέος, και την ίδια στιγμή μοιάζουν καλύτερες οι προοπτικές και της οικογένειάς του, ως να οφείλονταν όλα τα προβλήματά της στον Gregor.
Όσο αναντίρρητη είναι η κρίση πως όλα αυτά δεν αποτελούν ένα όνειρο (άλλωστε η αντίστοιχη σημείωση εμφανίζεται στις πρώτες προτάσεις του κειμένου, ενώ ολόκληρη η ιστορία διαρκεί ακριβώς έναν χρόνο), άλλο τόσο επόμενο φαντάζει πως η εξήγηση του καινοφανούς συμβάντος είναι αλληγορική. Ο Samsa (που το επίθετό του μοιάζει με πολλούς τρόπους σε αυτό του Kafka), νιώθει πως είναι ένα πλάσμα συναφές με τα έντομα, και έτσι συμβολικά μεταμορφώνεται όντως σε κάτι τέτοιο. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι στα πλαίσια του διηγήματος η μεταμόρφωση είναι συμβολική: αντίθετα έχουμε πάρα πολλούς και σαφείς λόγους για να εκτιμήσουμε πως στο διήγημα η μεταμόρφωση είναι εντελώς πραγματική.
Ωστόσο, όπως κάθε συμβολισμός, έτσι και αυτός του πρώην ανθρώπου και νυν εντόμου περιέχει τη δική του δυναμική. Κάπου προς το τέλος του πρώτου μέρους της διήγησης βλέπουμε τον Samsa να επιχειρεί να μεταβάλει την πορεία της κίνησης του σώματός του, ώστε να επιστρέψει στο δωμάτιό του. Μόνο που δεν μπορεί να το καταφέρει αυτό εύκολα τα πόδια του είναι εξαιρετικά πολυάριθμα, σε αυτό διαφέρει από ένα σκαθάρι, και έτσι του χρειάζεται ένας περίπλοκος συντονισμός ώστε να επιτύχει και την πιο απλή κίνηση, όπως θα όφειλε να είναι αυτή η μεταβολή στην κίνηση. Τούτο μοιάζει να αποτελεί μια αλληγορία για την περίπλοκη σκέψη, η οποία γίνεται να παρουσιάσει ακόμα και στόχους που, δίχως αυτήν, έμοιαζαν εύκολοι, τώρα σε κάτι που απαιτεί εξαιρετικά μεθοδική εργασία για να επιτευχθεί...