ΠΕΡΙ ΦΩΤΙΣΕΩΣ

Σε κάποια χώρα γίνονται εκλογές. Η καταμέτρηση των ψήφων στην πρωτεύουσα αναδεικνύει πρώτη δύναμη το λευκό με ποσοστό περίπου 70%. Οι εκλογές επαναλαμβάνονται την επόμενη Κυριακή και το λευκό ξεπερνά το 80%. Μπροστά στο διαφαινόμενο κενό εξουσίας, τα δύο μεγάλα κόμματα, ο κρατικός μηχανισμός και οι δημόσιες υπηρεσίες εγκαταλείπουν την πόλη, καταστρώνοντας αστυνομικά σχέδια για να ανακαλύψουν τον υποκινητή. Μια έκπληξη όμως περιμένει τους κρατούντες: ο πληθυσμός της πόλης αφυπνίζεται, «φωτίζεται», και ανακαλύπτει από την αρχή τις αξίες της αλληλεγγύης, της προσωπικής ευθύνης, της αλληλοβοήθειας. Το Κράτος όμως δεν έχει πει ακόμα την τελευταία λέξη.
Ένα απαισιόδοξο βιβλίο; «Δεν είμαι εγώ απαισιόδοξος. Είναι ο κόσμος απαίσιος», είχε δηλώσει ο Ζοζέ Σαραμάγκου, όταν κυκλοφόρησε το μυθιστόρημα αυτό, που κινείται στον αντίποδα του "Περί τυφλότητος" και γνώρισε μεγάλη επιτυχία σε όλο τον κόσμο. 

Το βιβλίο του Σαραμάγκου αποτελεί έναν στοχασμό πάνω στα όρια της φθαρμένης αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, που με αυταρχικές μεθόδους επιδιώκει πάντα να εξαερώσει τις λαϊκές αντιδράσεις. Παράλληλα, θα μπορούσε να θεωρηθεί -μολονότι παλιότερα γραμμένο- και ως ένα λογοτεχνικό σχόλιο πάνω στις σύγχρονες ριζοσπαστικές ιδέες υπεράσπισης της ανάδυσης του πλήθους και κριτικής των σχέσεων των εξουσιαστικών μηχανισμών με το άτομο, έτσι όπως έχουν εκφραστεί σε εμβληματικά έργα στοχαστών όπως ο Νέγκρι και ο Χάρντ. (Κώστας Καραβίδας, περιοδικό ΜΟΝΟ, 24/4/2012)