ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΒΟΥΛΙΑΞΑΝ ΚΑΙ ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΣΩΘΗΚΑΝ

"Συνέβη, επομένως μπορεί να ξανασυμβεί: αυτή είναι η ουσία των όσων έχουμε να πούμε"

O ΠΡΙΜΟ ΛΕΒΙ (1919-1987) δεν εξετάζει την εμπειρία του στα ναζιστικά στρατόπεδα ως ένα ατύχημα της ιστορίας, αλλά ως υποδειγματικό γεγονός που επιτρέπει να αντιληφθούμε μέχρι πού μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος στο ρόλο του θύτη ή του θύματος. Ποιες είναι οι δομές της ιεραρχίας ενός απολυταρχικού συστήματος και ποιες οι τεχνικές εκμηδένισης της προσωπικότητας του ανθρώπου; Ποιες υπάρξεις κατοικούν στη γκρίζα ζώνη της συνεργασίας; Πώς κατασκευάζεται ένα τέρας; Ήταν δυνατό να κατανοήσει κανείς από τα μέσα τη λογική της μηχανής της εξόντωσης; Ήταν δυνατή η εξέγερση; Και ακόμη: πώς λειτουργεί η μνήμη μιας ακραίας εμπειρίας; Ο Πρίμο Λέβι δεν περιορίζεται στο να περιγράψει τις πλευρές εκείνες των στρατοπέδων συγκέντρωσης που παρέμειναν σκοτεινές μέχρι σήμερα, αλλά κάνει έναν απολογισμό για να αγωνιστεί ενάντια στην εξοικείωση και την αποδοχή του εξευτελισμού της ανθρώπινης ιδιότητας. Ο συγγραφέας δίνει τις απαντήσεις του σε τούτο το τελευταίο βιβλίο του για τα ναζιστικά στρατόπεδα, που λίγο πριν από το θάνατό του κλείνει την τριλογία που άρχισε με το «Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος» και την «Εκεχειρία».

Το Αυτοί που βούλιαξαν και αυτοί που σώθηκαν είναι μια έκρηξη και μάλιστα ηφαιστειακή, επειδή ακριβώς είναι απρόσμενη... Βαθμιαία, συσσωρευτικά, από τη μια υπόκωφη βοή στην άλλη, οδηγεί στην αποκάλυψη, στην έκθεση - μπορεί κανείς να παρακολουθήσει το καψάλισμα που συνοδεύει την τήξη. (New Republic)

Προς το τέλος της ζωής του ο Λέβι ήταν βαθιά πεπεισμένος ότι τα διδάγματα από το Ολοκαύτωμα ήταν προορισμένα να εξαφανιστούν από τη στιγμή που το Ολοκαύτωμα πήρε θέση ανάμεσα στις συνηθισμένες θηριωδίες της Ιστορίας. Το Αυτοί που βούλιαξαν και αυτοί που σώθηκαν αποτελεί μελαγχολικό στοχασμό πάνω στο νόημα των ναζιστικών μαζικών εξοντώσεων ύστερα από σαράντα χρόνια. (The New York Times Book Review)