ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΠΑΡΟ - Β' ΜΙΣΟ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ

"Τα αντικείμενα που χρησιμοποιούσαμε για να παίξουμε, τα φτιάχναμε μόνοι μας. Τις καρκατσίλιες από πηλό, τις σφεντόνες από διχάλες που φτιάχναμε από δέντρα, με λάστιχα και δέρμα από παλιά παπούτσια, το μπίτσι από σανίδια, τα τόπια και τις μπάλες από κουρέλια, τα στεφανωτά και τους αητούς από καλάμια, κόλλα χάρτινη μπλε, σπόγγο και ουρά από κουρέλια, τις σαΐτες ή χελιδόνια και τους μπίκους από χαρτί που κόβαμε από τετράδια, το τσέρκλο από παλιά στεφάνια από βαρέλια και από σκουριασμένο σύρμα. Ακόμα τα πεντοβολά που φτιάχναμε από στρογγυλά χοχλίδια, τα μυλαράκια από άρδικα και το σουράβλι και τσαμπουνόκι από καλάμι, τις κούκλες από παλιά πανιά κ.ά.".
Σε ένα μικρό αλλά πασίγνωστο τουριστικά κυκλαδονήσι, την Αντίπαρο, οι μαθητές, οι μαθήτριες και οι δασκάλες του δημοτικού σχολείου είχαν για πολλά χρόνια ως πηγή έμπνευσης μια απλή γυναίκα του χωριού με ανεξάντλητη όμως ψυχική δύναμη και διάθεση ανιδιοτελούς προσφοράς: τη Μαρουσώ Φαρούπου, η οποία έλεγε στα παιδιά παραμύθια, τους έφτιαχνε παιχνίδια, τους μάθαινε λέξεις, τραγούδια, έθιμα και συνταγές, τους έφτιαχνε γλειφιτζούρια και άλλα γλυκά, ζωγράφιζε και κατασκεύαζε σκηνικά, έραβε φορεσιές. Ήταν ο λαϊκός πολιτισμός των δικών της παιδικών χρόνων, μέσα από τον οποίο απελευθέρωνε τη φαντασία και τη δημιουργικότητα των σημερινών παιδιών.
Αποτελώντας έναν φόρο τιμής στην πολύπλευρη πολιτιστική, εκπαιδευτική και ανθρωπιστική δράση της, το βιβλίο αυτό έχει ως θέμα τα παιχνίδια ως αναπόσπαστο κομμάτι της παιδικής ζωής στη νησιωτική κοινότητα της Αντιπάρου στο δεύτερο μισό του 20ού αι. Το παιχνίδι περιγράφεται και μελετάται όχι ως νοσταλγική ανάμνηση ή μουσειακό έκθεμα, αλλά ως βιωμένη, δυναμική και πολλαπλά λειτουργική διαδικασία συνδεδεμένη με τους κοινωνικούς χώρους ανάπτυξής της, την παιδική ηλικία, τη σχέση γονιών-παιδιών και τις παρέες των συνομηλίκων. Επιπλέον η παρούσα έκδοση συνιστά μια πολύτιμη μαρτυρία για το τι σημαίνει να είσαι παιδί και παίζοντας να αναδημιουργείς ελεύθερα τον κόσμο, μια παγκόσμια συνθήκη, πέρα από τόπους και σύνορα.

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ - Αναστάσιος Φαρούπος
ΠΡΟΛΟΓΟΣ - Μαρουσώ Φαρούπου
Η ΧΑΜΕΝΗ ΚΑΙ ΞΑΝΑΚΕΡΔΙΣΜΕΝΗ ΠΑΙΔΙΚΟΤΗΤΑ - Μαριάνθη Καπλάνογλου
- Εισαγωγή
Θεωρητικό πλαίσιο: παιδί, παιδική ηλικία και παιχνίδι στη λαογραφική έρευνα
Μεθοδολογία έρευνας
- Παιδί και παιδική ηλικία στην Αντίπαρο της μεταπολεμικής εποχής
Παραγωγή, εργασία και καθημερινή ζωή
Η κατοικία
Η εργασία των γυναικών
Η περίοδος της νεότητας-ενηλικίωσης
Το τραγούδι
Το θέατρο σκιών
- Τα παιδικά παιχνίδια
1η ΟΜΑΔΑ: "Νταχταρίσματα": Λεκτικά παιχνίδια με κινήσεις των χεριών για τα μικρά παιδιά
Έχεις φωτιά; - Εδώ θα κάτσει το πουλί - Έχω δύο πουλάκια - Η σαρδελίτσα - Η εκκλησίτσα - Πάει ο λαγόςο να πιει νερό - Ο Σαουνάς - Το ποδήλατο - Το αεροπλάνο - Βάρκα γιαλό - Μπόλα Μπόλα - Ντάιντο-νταϊντοπούλα - Το αλογάκι
2η ΟΜΑΔΑ: Παιχνίδια μίμησης της πραγματικότητας (παιχνίδια ρόλων)
Οι κούκλες - Τα "σπίτια" και ο "πόλεμος" - Το κότσι - Κυρία Λιμπερίνα - Οι ντέντεκτιβ - Το σπασμένο τηλέφωνο - Τα τακούνια
3η ΟΜΑΔΑ: Το παιχνίδι ως σύστημα μεταφορικότητας
Το άλογο - Ένα λεπτό κρεμμύδι (Γκέο-Βαγκέο) - Καλημέρα βασιλιά (Ο βασιλιάς με τα 12 σπαθιά) - Τα αγάλματα (στρατιωτάκια) - Η κυρα-Μαρία - Το λουρί της μάνας - Τα μέντα μέντα - Μποραΐ-μποραΐ - Περνά περνά η μέλισσα - Η πινακωτή - Το χρυσό πάπλωμα - Ψαράκι μού μυρίζει (ή Ο γάτης, ή Πάρτε, παιδιά, τον γάτη, ή Η γάτα)
4η ΟΜΑΔΑ: Παιχνίδια διεκδίκηση ή ανταγωνισμού
Η αμπάριζα (το κυνηγητό) - Τα γυαλένια - Το δαχτυλίδι - Το εννιάπετρο - Το τριώδι - Τα σπιτάκια - Τα καρύδια - Τα λακκάκια - Τα μήλα - Το μπίτσι (ή ξυλίκι) - Ο μπλίκος - Η παστέλα - Οι σβούρες - Ο σκατούλης - Το τόπι - Η τυφλόμυγα - Η χόσα ή χωσά (κρυφτό)
5η ΟΜΑΔΑ: Παιχνίδια - αντικείμενα (αθύρματα)
Ο αητός και το στεφανωτό - Οι καράβες - Οι καρκατσίλιες (βόλοι) - Οι κούκλες - Ο μπίκος - Το μυλαράκι - Το πιπίνι - Του σουραύλι - Η σφεντόνα - Το τηλέφωνο - Το τόξο - Το τόπι - Το τσαμπουνάκι (τζαμπουνάκι) - Το τσέρκι - Το χελιδόνι
6η ΟΜΑΔΑ: Λεκτικά παραμύθια
Αινίγματα - Μάντεψε το τραγούδι
Τα αντιπαριώτικα κτσίματα (λαχνίσματα)
- Κοινωνικές παράμετροι του παιχνιδιού των παιδιών
Ο χρόνος - Ο χώρος - Τραυματισμοί και γιατρικά - Τιμωρίες - Παιχνίδι και κοινωνικοί δεσμοί
Συμπεράσματα
Βιβλιογραφία
Ελληνόγλωσση
Ξενόγλωσση
Παράρτημα φωτογραφιών